Gisteren zagen we dat God in genade kijkt naar Zijn volk, en als voorbeeld keken we naar het volk Israël, dat door Gods genade werd bevrijd uit de slavernij in Egypte. We pasten deze gedachte toe op Zijn bevrijding van onze slavernij aan de zonde. Maar er is nog een soort slavernij waar Gods genade in ons leven mee afrekent: de slavernij aan de Wet – of misschien herkenbaarder voor velen: de slavernij aan ‘werken’. In Efeze 2:8-9 schrijft Paulus:
Want uit genade bent u zalig geworden, door het geloof en dat niet uit uzelf, het is de gave (NBG: ‘genade’) van God; niet uit de werken, opdat niemand zou roemen.
In dit gedeelte staan twee positieve stellingen of voorwaarden, en één negatieve. Ze horen bij elkaar. De twee positieve stellingen zijn uit genade en door geloof. Deze twee moeten altijd samengaan in je leven. Genade komt altijd door geloof. En daarnaast geldt de negatieve voorwaarde, namelijk niet door werken - genade sluit werken uit. Als iets door genade komt, dan komt het niet door werken. We kunnen het niet verdienen. Genade moeten we ontvangen door geloof. Dit contrast vinden we terug in het hele Nieuwe Testament. Genade en werken zijn twee duidelijk onderscheiden zaken, die nooit samengaan. In Romeinen 11:6 zegt Paulus dit nadrukkelijk:
Maar als het door genade is, is het niet meer uit de werken, anders is genade geen genade meer.
Met andere woorden: als je het kunt verdienen, dan is het geen genade. En als het door genade komt, dan kun je het niet verdienen. Houd dat altijd in gedachten, want heel veel christenen zakken in de loop van hun christen zijn weer af naar een houding waarin ze de genade weer willen gaan verdienen. Soms is dat heel subtiel, maar het sluipt er heel gemakkelijk in!
Het contrast tussen genade en werken is zo groot, dat het twee totaal afzonderlijke wegen zijn om gerechtvaardigd te worden. De ene weg is door de wet, door het houden van regels, de andere weg is door de genade. De wet vereist werken; Christus biedt genade aan. De beslissing is aan ons. In Johannes 1 spreekt Johannes over Jezus als het eeuwige en vleesgeworden woord van God en zegt:
Want de wet is door Mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn door Jezus Christus geworden. (vers 17)
Hier worden dus twee verschillende zaken voorgesteld. Ten eerste, de wet die door Mozes is gegeven, en ten tweede de genade (en waarheid hoort daarbij) die door Jezus Christus is gekomen. Maar let op: om door de wet gerechtvaardigd te worden, moeten we de hele wet te allen tijde houden. De wet werd op een bepaald moment in zijn geheel gegeven en Mozes waarschuwde het volk: Denk erom: je kunt er niets aan toevoegen, je kunt er niets van afhalen. In de brief van Jakobus wordt dit uitgelegd:
Want wie de hele wet houdt, maar op één punt struikelt, die staat schuldig aan alle geboden. Immers, Hij die gezegd heeft: U zult geen overspel plegen, heeft ook gezegd: U zult niet doodslaan. Als u dan geen overspel zou bedrijven, maar wel zult doodslaan, bent u toch een wetsovertreder geworden. (Jakobus 2:10-11)
Als je je aan 99% van de wet houdt, maar je faalt in 1%, dan heb je de hele wet overtreden, want het is één compleet, ondeelbaar systeem. Galaten 3:10 bevestigt dit nog eens:
Want allen die uit de werken van de wet zijn, zijn onder de vloek. Er staat immers geschreven: Vervloekt is ieder die niet blijft in alle dingen die geschreven staan in het boek van de wet, om die te doen. (Galaten 3:10)
In deze tekst staan drie belangrijke woorden: ‘ieder’, ‘blijft’ en ‘alle dingen’. Als je probeert rechtvaardig te worden door je aan de wet te houden, dan moet je je dus overal aan houden zonder ooit één gebod te breken. We moeten onder ogen zien dat er maar één mens is geweest die erin slaagde de hele wet te houden: Jezus! En die persoon, Jezus Christus, is opgestaan uit de dood, en opgestaan in jouw en mijn leven! Hij is de verpersoonlijking van Gods genade en heeft de hele wet vervuld voor jou en mij – in Hem is onze gerechtigheid.
Maar nu is zonder de wet de gerechtigheid van God geopenbaard, waarvan door de wet en de profeten is getuigd: namelijk de gerechtigheid van God door het geloof in Jezus Christus, tot allen, en over allen die geloven… (Romeinen 3:21-22)
