Dopen als mogelijke splijtzwam

We zijn op weg om de zes grote fundamentele leerstellingen van het christelijk geloof door te nemen zoals die genoemd worden in Hebreeën 6:1-2. In deel 2 hebben we ‘bekering van dode werken’ en ‘geloof in God’, kortweg ‘bekering’ en ‘geloof’, bestudeerd. Deze week beginnen wij aan de derde leerstelling, de ‘leer van de dopen’.

De logische manier is dat we eerst proberen de correcte en oorspronkelijke betekenis van het woord ‘dopen’ te ontdekken. Wanneer we het Engelse woord ‘baptise’ onderzoeken, dan blijkt dit een heel ongewoon en interessant woord te zijn. Het is min of meer de vertaling van het Griekse woord waarvan we ook een afleiding in het Nederlands tegenkomen. Dat is het woord ‘baptist’. Dit zelfstandige naamwoord is gemaakt van de Griekse werkwoordsvorm baptizo. In het Engels wordt dit werkwoord bijna onvertaald weergegeven met ‘baptise’.

Waarom werd nu juist dit woord in het Engels nooit vertaald? Waarom werd het eenvoudigweg zo vanuit het Grieks in het Engels overgeschreven?

Om dit uit te leggen, moeten we ons even bezighouden met de historische achtergrond van het vertaalwerk van de Bijbel. De verreweg bekendste van alle Engelse bijbelvertalingen is de ‘King James Version’ (te vergelijken met de Nederlandse Statenvertaling’). Deze vertaling werd in 1611 gepubliceerd onder verantwoordelijkheid van koning Jakobus de Eerste. Door deze vertaling heeft het woord ‘baptise’ zich een plaats verworven in de Engelse taal. En daardoor is het woord ‘baptise’ overgenomen in de overgrote meerderheid van alle volgende Engelse bijbelvertalingen, en ook in talrijke bijbelvertalingen in veel andere talen. Toch is dit woord ‘baptise’ helemaal vreemd aan de meeste van deze talen.

Hoe kwam deze ongebruikelijke en onnatuurlijke vorm dan in de King James Version van de Bijbel terecht? Koning James was in godsdienstige zaken verantwoording schuldig aan de bisschoppen van de ‘Church of Engeland’ (de Anglicaanse kerk). De verhouding tussen James en zijn bisschoppen was niet al te hartelijk. James wilde niet dat de nieuwe bijbelvertaling deze verhouding met zijn bisschoppen zou verslechteren.

Daarom ging hij er mee akkoord dat, voor zover mogelijk, niets in deze vertaling geïntroduceerd zou worden dat in tegenspraak zou zijn met de gebruiken van de gevestigde kerken. Vandaar dat het Griekse woordbaptizo, dat als het vertaald zou worden gemakkelijk een bron van tegenstellingen zou kunnen worden, simpelweg regelrecht in het Engels is overgeschreven.